Βρυξέλλες, 15 Σεπτεμβρίου — Μετά τη δεσμευτική απόφαση επίλυσης διαφορών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων (ΕΣΠΔ), η ιρλανδική αρχή προστασίας δεδομένων (ΑΠΔ) εξέδωσε τελική απόφαση, διαπιστώνοντας, ειδικότερα, ότι η TikTok Technology Limited (TikTok) παραβίασε την αρχή της δίκαιης μεταχείρισης βάσει του γενικού κανονισμού για την προστασία των δεδομένων (ΓΚΠΔ) κατά την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αφορούν παιδιά ηλικίας μεταξύ 13 και 17 ετών. Η απόφαση του ΕΣΠΔ εκδόθηκε στις 2 Αυγούστου 2023 και καλύπτει τις δραστηριότητες επεξεργασίας της TikTok μεταξύ 31 Ιουλίου και 31 Δεκεμβρίου 2020.
Η Anu Talus, πρόεδρος του ΕΣΠΔ, δήλωσε: «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οφείλουν να αποφεύγουν την παρουσίαση επιλογών στους χρήστες, ειδικότερα στα παιδιά, με αθέμιτο τρόπο —ιδίως εάν η παρουσίαση αυτή μπορεί να ωθήσει τα άτομα να λάβουν αποφάσεις που παραβιάζουν τα συμφέροντά τους όσον αφορά την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Οι επιλογές που σχετίζονται με την προστασία της ιδιωτικής ζωής θα πρέπει να παρέχονται με αντικειμενικό και ουδέτερο τρόπο, και να αποφεύγεται κάθε είδους παραπλάνηση ή χειραγώγηση στη γλώσσα ή τον σχεδιασμό. Με την απόφαση αυτή, το ΕΣΠΔ καθιστά εκ νέου σαφές ότι οι ψηφιακοί παράγοντες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών όσον αφορά την προστασία των δεδομένων τους.».
Το ΕΣΠΔ, στη δεσμευτική απόφασή του, ανέλυσε τις πρακτικές σχεδιασμού της TikTok στο πλαίσιο δύο αναδυόμενων ειδοποιήσεων που παρουσιάστηκαν σε παιδιά ηλικίας 13-17 ετών: το αναδυόμενο παράθυρο εγγραφής και το αναδυόμενο παράθυρο ανάρτησης βίντεο. Κατά την ανάλυση διαπιστώθηκε ότι κανένα από τα δύο αναδυόμενα παράθυρα δεν παρουσίαζε επιλογές στους χρήστες με αντικειμενικό και ουδέτερο τρόπο.
Στο αναδυόμενο παράθυρο εγγραφής, τα παιδιά ωθούνταν να προτιμήσουν δημόσιο λογαριασμό επιλέγοντας το δεξί κουμπί με την ένδειξη «Skip» («Παράλειψη»), το οποίο στη συνέχεια θα είχε αλυσιδωτές επιπτώσεις στην ιδιωτική ζωή του παιδιού στην πλατφόρμα, για παράδειγμα καθιστώντας δημόσια προσβάσιμα τα σχόλια στα βίντεο που δημιουργούνται από παιδιά.
Στο αναδυόμενο παράθυρο ανάρτησης βίντεο, τα παιδιά ωθούνταν να κάνουν κλικ στο «Post Now» («Ανάρτησε τώρα»), το οποίο παρουσιαζόταν με έντονους και πιο σκούρους χαρακτήρες στη δεξιά πλευρά, αντί για το ανοιχτόχρωμο κουμπί «Cancel» («Ακύρωση»). Οι χρήστες που επιθυμούσαν να κάνουν την ανάρτησή τους ιδιωτική έπρεπε πρώτα να επιλέξουν «ακύρωση» και στη συνέχεια να αναζητήσουν τις ρυθμίσεις απορρήτου για να μεταβούν σε «ιδιωτικό λογαριασμό». Ως εκ τούτου, οι χρήστες ενθαρρύνονταν να επιλέξουν ρυθμίσεις δημόσιου λογαριασμού εξ ορισμού, με την TikTok να καθιστά δυσκολότερο για αυτούς να κάνουν επιλογές που ευνοούν την προστασία των προσωπικών τους δεδομένων. Επιπλέον, οι συνέπειες των διαφόρων επιλογών ήταν ασαφείς, ιδίως για τα παιδιά-χρήστες. Το ΕΣΠΔ επιβεβαίωσε ότι οι υπεύθυνοι επεξεργασίας δεν θα πρέπει να δυσκολεύουν τα υποκείμενα των δεδομένων να προσαρμόζουν τις ρυθμίσεις απορρήτου τους και να περιορίζουν την επεξεργασία.
Επίσης, το ΕΣΠΔ διαπίστωσε ότι, ως αποτέλεσμα των εν λόγω πρακτικών, η TikTok παραβίασε την αρχή της δίκαιης μεταχείρισης βάσει του ΓΚΠΔ. Κατά συνέπεια, το ΕΣΠΔ έδωσε εντολή στην ιρλανδική ΑΠΔ να συμπεριλάβει, στην τελική της απόφαση, διαπίστωση της εν λόγω πρόσθετης παράβασης και να διατάξει την TikTok να συμμορφωθεί με τον ΓΚΠΔ εξαλείφοντας τις εν λόγω πρακτικές σχεδιασμού.
Το ΕΣΠΔ αξιολόγησε επιπλέον κατά πόσον τα μέτρα επαλήθευσης της ηλικίας που εφάρμοσε η TikTok μεταξύ 31 Ιουλίου και 31 Δεκεμβρίου 2020 συμμορφώνονταν με τις απαιτήσεις προστασίας των δεδομένων ήδη από τον σχεδιασμό (άρθρο 25 παράγραφος 1 του ΓΚΠΔ). Το ΕΣΠΔ εξέφρασε σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μέτρων επαλήθευσης της ηλικίας που εφάρμοσε η TikTok κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τη σοβαρότητα των κινδύνων για τον υψηλό αριθμό των παιδιών που επηρεάζονται. Μεταξύ άλλων, το ΕΣΠΔ διαπίστωσε ότι το σύστημα επαλήθευσης ηλικίας που ανέπτυξε η TikTok για να αποτρέψει τα παιδιά-χρήστες ηλικίας κάτω των 13 ετών από την πρόσβαση στην πλατφόρμα μπορούσε εύκολα να παρακαμφθεί και ότι η εφαρμογή των μέτρων μετά την απόκτηση πρόσβασης στην πλατφόρμα της TikTok από τους χρήστες δεν γινόταν με επαρκώς συστηματικό τρόπο.
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία στο πλαίσιο της εν λόγω διαδικασίας επίλυσης διαφορών, το ΕΣΠΔ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν διέθετε επαρκείς πληροφορίες, ιδίως σε σχέση με την εξέλιξη της τεχνολογίας, για να αξιολογήσει οριστικά τη συμμόρφωση της TikTok με το άρθρο 25 παράγραφος 1 του ΓΚΠΔ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ωστόσο, λαμβανομένων υπόψη των σοβαρών αμφιβολιών σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μέτρων που επέλεξε η TikTok, το ΕΣΠΔ ζήτησε από την ιρλανδική ΑΠΔ να τις συμπεριλάβει στην τελική της απόφαση.
Η τελική απόφαση της ιρλανδικής ΑΠΔ ενσωματώνει τη νομική εκτίμηση που διατύπωσε το ΕΣΠΔ στη δεσμευτική απόφασή του. Η απόφαση αυτή εκδόθηκε βάσει του άρθρου 65 παράγραφος 1 στοιχείο α του ΓΚΠΔ, αφού η ιρλανδική ΑΠΔ, ως επικεφαλής εποπτική αρχή, κίνησε διαδικασία επίλυσης διαφορών σχετικά με τις αντιρρήσεις που διατύπωσαν ορισμένες ενδιαφερόμενες εποπτικές αρχές. Οι αντιρρήσεις αυτές όρισαν το πεδίο εφαρμογής της απόφασης του ΕΣΠΔ, το οποίο περιγράφεται ανωτέρω.
Η τελική απόφαση της ιρλανδικής ΑΠΔ περιλαμβάνει επίσης νομική εκτίμηση για την οποία δεν διατυπώθηκαν αντιρρήσεις από τις ενδιαφερόμενες εποπτικές αρχές, όπως η διαπίστωση ότι οι ρυθμίσεις δημόσιου λογαριασμού εξ ορισμού αντέβαιναν στις αρχές της προστασίας των δεδομένων ήδη από τον σχεδιασμό και εξ ορισμού, της ελαχιστοποίησης των δεδομένων και της διαφάνειας. Εκτός από την επίπληξη και την εντολή συμμόρφωσης, η ιρλανδική ΑΠΔ επέβαλε πρόστιμο ύψους 345 εκατ. ευρώ.
Η τελική απόφαση που έλαβε η ιρλανδική ΑΠΔ είναι διαθέσιμη στο μητρώο των αποφάσεων που λαμβάνονται από τις εποπτικές αρχές και τα δικαστήρια για ζητήματα που εξετάζονται στο πλαίσιο του μηχανισμού συνεκτικότητας.
Σημείωση του συντάκτη:
Η εν λόγω απόφαση δεν θίγει τυχόν εκτιμήσεις στις οποίες μπορεί να κληθεί να προβεί το ΕΣΠΔ σε άλλες υποθέσεις, μεταξύ άλλων και σε σχέση με τα ίδια μέρη. Οι δεσμευτικές αποφάσεις του ΕΣΠΔ αφορούν μόνο διαφωνίες σχετικά με σχέδιο απόφασης, οι οποίες διατυπώνονται από τις ενδιαφερόμενες εποπτικές αρχές σε σχετικές και αιτιολογημένες ενστάσεις.
The news published here does not constitute official EDPB communication, nor an EDPB endorsement. This news item was originally published by the national supervisory authority and was published here at the request of the SA for information purposes. Any questions regarding this news item should be directed to the supervisory authority concerned.